Bài viết chuyên đề
Tư tưởng hiện đại hóa kiểu Trung Quốc theo tinh thần đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XX
17:28 | 26/10/2023 425
Trong Văn kiện Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XX diễn ra năm 2022, tư tưởng hiện đại hóa kiểu Trung Quốc là nội dung thu hút sự chú ý của dư luận thế giới và sự quan tâm rất lớn của toàn Đảng, toàn dân Trung Quốc. Ngay từ những năm cuối thập kỷ 70 của thế kỷ XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc rất chú trọng vấn đề này. Đặng Tiểu Bình năm 1979 đã hiện thực hóa nội hàm khái niệm hiện đại hóa kiểu Trung Quốc trong lý luận về “Bốn hiện đại hóa” và ông tiếp tục bổ sung nội hàm của nó vào năm 1983. Ông cho rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nhân dân Trung Quốc đi tiên phong trên con đường mới - con đường hiện đại hóa kiểu Trung Quốc để dẫn đến hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa. Trong mạch tư duy đó, sau này, nội hàm hiện đại hóa kiểu Trung Quốc đã được Tập Cận Bình làm rõ hơn qua “05 đặc điểm” (hiện đại hóa dân số khổng lồ; thịnh vượng chung cho tất cả mọi người; tiến bộ vật chất và văn hóa - dân tộc; hài hòa giữa con người với thiên nhiên; phát triển hòa bình) được trình bày tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trong đó, Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định hiện đại hóa cùng với việc thúc đẩy phục hưng dân tộc Trung Hoa là 02 nhiệm vụ trung tâm, có quan hệ biện chứng với nhau nhằm đạt tới mục tiêu xây dựng cường quốc xã hội chủ nghĩa, phấn đấu đem lại sự phồn vinh, thịnh vượng cho đất nước và nhân dân các dân tộc trên đất nước Trung Hoa. Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc khẳng định: Sau 100 năm lần I, Trung Quốc đã hoàn thành được mục tiêu xây dựng toàn diện một xã hội Trung Quốc khá giả và trên đà phát triển đó, ngày nay tiếp tục phát huy sức mạnh tổng hợp tiến tới thúc đẩy “sự phục hưng vĩ đại” của dân tộc Trung Hoa. Để thực hiện được mục tiêu trên, Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc đưa ra các nhiệm vụ cụ thể như: Xây dựng xã hội khá giả trở thành một nước xã hội chủ nghĩa toàn diện, thực hiện 09 yêu cầu và 05 nguyên tắc. Trong đó, đặc biệt là nhiệm vụ hiện đại hóa kiểu đặc sắc Trung Quốc, thể hiện các điểm cụ thể như sau:
Một là, hiện đại hóa cho một đất nước có quy mô dân số rất lớn (hơn 1,4 tỷ dân) là thực hiện một khối lượng công việc khổng lồ, khó khăn chồng chất. Mặc dù Trung Quốc đã bước vào xã hội chủ nghĩa hiện đại, bước qua quy mô dân số nước đang phát triển hiện nay song vẫn còn tiềm ẩn nhiều vấn đề hết sức phức tạp.
Hai là, hiện đại hóa mục tiêu toàn thể nhân dân cùng nhau làm giàu, là yêu cầu cơ bản của xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc. Đây là một quá trình lịch sử lâu dài, nhiều khó khăn song Trung Quốc kiên quyết không để xảy ra phân cực xã hội.
Ba là, Trung Quốc đang và tiếp tục xây dựng một xã hội hài hòa giữa văn minh vật chất và văn minh tinh thần. Nhận thức sâu sắc rằng, đói nghèo không phải là xã hội chủ nghĩa. Vừa kế thừa truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời của dân tộc vừa tiếp thu những giá trị, thành tựu văn minh, hiện đại của nhân loại.
Bốn là, hướng đến sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên; không chỉ khai thác mà còn bù đắp cho thiên nhiên, đem lại văn minh sinh thái.
Năm là, Trung Quốc lựa chọn đi trên con đường hòa bình và phát triển theo mô hình riêng của mình. Trong đó, điểm khác biệt của hiện đại hóa kiểu Trung Quốc là không thông qua chiến tranh thực dân, đế quốc để phát triển, mà đặt mục tiêu tất cả quốc gia - dân tộc cùng nhau mưu cầu phát triển và cùng phát triển. Đảng Cộng sản Trung Quốc nhận định rằng, hiện đại hóa kiểu Trung Quốc là lựa chọn thay thế mô hình hiện đại hóa theo kiểu phương Tây hoá, giúp nhân loại (đặc biệt đối với các nước đang phát triển) khắc phục những vấn đề mình đã và đang gặp phải.
1. Nội dung cốt lõi của tư tưởng hiện đại hoá kiểu Trung Quốc theo quan điểm Đảng Cộng sản Trung Quốc tại Đại hội XX
Tư tưởng hiện đại hóa kiểu Trung Quốc có thể khái quát thành một hệ thống lý luận gồm 4 đặc trưng, đó là: Đặc sắc Trung Quốc; yêu cầu cơ bản; chiến lược; các nguyên tắc quan trọng. Trong đó, các yêu cầu cơ bản thể hiện trên mấy nội dung sau:
+ Về lý luận lãnh đạo: Nhấn mạnh ý chí quyết tâm hiện đại hóa kiểu Trung Quốc. Trong lý luận về lãnh đạo, tập trung tạo động lực, phát huy tinh thần dân tộc và tập hợp sức mạnh quốc gia trong công cuộc hiện đại hóa đất nước.
+ Về chế độ xã hội: Phải kiên trì xã hội chủ nghĩa đặc sắc kiểu Trung Quốc. Đây là cách thức đạt mục tiêu xây dựng một đất nước giàu mạnh, dân tộc chấn hưng và nhân dân hạnh phúc. Để đến giữa thế kỷ XXI, Trung Quốc trở thành cường quốc xã hội chủ nghĩa hiện đại, dân chủ, văn minh, hài hòa, tươi đẹp. Muốn vậy, phải thực hiện 05 trụ cột (Trung Quốc gọi là ngũ vị nhất thể) như sau: Phát triển kinh tế; phát huy dân chủ (chính trị); Xây dựng đời sống văn hóa phong phú, thế giới tinh thần nhân dân; Toàn thể nhân dân giàu có; Tài nguyên, sinh thái con người sống hài hòa với tự nhiên.
+ Trong công tác đối ngoại, Trung Quốc thúc đẩy việc xây dựng cộng đồng chung hướng đến vận mệnh nhân loại. Trong quan hệ quốc tế và khu vực, quốc gia, xem xét vấn đề trên nhiều chiều cạnh (ngang - dọc), mở ra cơ chế xây dựng mối quan hệ cùng thắng (Win - Win), cùng nhau xây dựng hòa bình, thịnh vượng chung.
+ Tạo lập hình thái mới về văn minh nhân loại. Yêu cầu này của Đảng Cộng sản Trung Quốc thể hiện rõ mong muốn của Trung Quốc trong tham gia sáng tạo văn minh nhân loại. Đảng Cộng sản Trung Quốc khẳng định hiện đại hóa kiểu Trung Quốc không giống với hiện đại hóa kiểu phương Tây, mà thúc đẩy văn minh nhân loại phát triển phong phú. Từ Đại hội XIX, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xác định: muốn “phát triển thần tốc” song vẫn “duy trì độc lập”, hiện đại hóa kiểu Trung Quốc là giải pháp, một sự lựa chọn mới cho các nước đang phát triển trong giải quyết các vấn đề mình đối mặt. Theo quan điểm Đảng Cộng sản Trung Quốc, đây là những yêu cầu cơ bản đã định vị lịch sử Trung Quốc, địa vị kinh tế của Trung Quốc, cũng như giải thích được những vấn đề lý luận hiện nay, đó là: Hiện đại hóa là gì? Làm như thế nào để tiến hành hiện đại hoá kiểu Trung Quốc đảm bảo không chệch hướng?
Đại hội XX dẫn dắt nhân dân, dân tộc Trung Quốc xây dựng đất nước hùng mạnh xã hội chủ nghĩa toàn diện, phấn đấu mục tiêu 100 năm lần 2 phải hiện đại hóa kiểu Trung Quốc để phục hưng vĩ đại đất nước và dân tộc. Để hiện đại hoá kiểu Trung Quốc, Đảng xác định chiến lược 02 bước đi:
Bước 1: Từ năm 2020 - 2035: Trung Quốc cơ bản hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa. Hiện đại hóa tập trung vào 02 yếu tố sau: vật chất và sự lựa chọn chế độ xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc. Trong đó vốn, tài nguyên, nguồn lao động, công nghệ (Giáo dục - đào tạo, nhân tài) là yếu tố vật chất cùng với chế độ xã hội được lựa chọn, sẽ dẫn đến hiện đại hoá về nhân tố con người.
Bước 2: Từ năm 2035 - 2050: Trung Quốc phấn đấu trở thành nước mạnh, hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa, giàu có, văn minh, hài hòa, tươi đẹp. Muốn thế, phải kiên trì lấy phát triển dân tộc làm căn bản, phát triển vận mệnh làm vững vàng. Để phát triển ổn định và hài hòa, phải thực hiện 05 nguyên tắc sau: 1) Kiên trì tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng là yêu cầu căn bản. Đảng Cộng sản Trung Quốc quyết định hiện đại hóa Trung Quốc, khơi dậy sức mạnh tập hợp lực lượng hiện đại hóa Trung Quốc; 2) Kiên trì con đường xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc - có vai trò dẫn dắt quyết định hướng đi tương lai của Trung Quốc; 3) Kiên trì phát triển tư duy lấy nhân dân làm trung tâm; 4) Kiên trì đi sâu cải cách, mở cửa là động lực giúp phát triển nhà nước, mở rộng nền tảng phát triển xã hội; 5) Kiên trì phát huy tinh thần đấu tranh đưa Trung Quốc phát triển hài hòa tươi đẹp. Đại hội XX nhận định tình hình: nhân loại đang đối mặt với nhiều vấn đề đặt ra trong nền văn minh và Trung Quốc đang bước vào giai đoạn xây dựng đất nước xã hội chủ nghĩa toàn diện, còn nhiều khó khăn, phức tạp, thế nên phải lo từ sớm, từ xa, cần tuân thủ 05 nguyên tắc trên.
2. Tham chiếu tư tưởng hiện đại hoá kiểu Trung quốc trong công nghiệp hoá, hiện đại hoá tại Việt Nam hiện nay
Sau hơn 35 năm đổi mới, tư duy lý luận của Ðảng Cộng sản Việt Nam về công nghiệp hóa, hiện đại hóa được bổ sung, hoàn thiện và phát triển. Đảng ta xác định công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với quá trình đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn là một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu, lấy “tam nông” làm nền tảng. Hiện đại hoá kiểu Trung Quốc xác định nguyên tắc kiên trì phát triển tư duy lấy nhân dân làm trung tâm, chủ trương chấn hưng nông thôn, thúc đẩy nông dân. Đảng Cộng sản Việt Nam xác định trong xây dựng đất nước, nhân dân là chủ thể của mọi quá trình xã hội.
Thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có chủ thể bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân; doanh nghiệp trong nước là động lực chính, chủ đạo và doanh nghiệp FDI có vai trò quan trọng, đột phá. Trung Quốc cũng xác định: Kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc giai đoạn từ nay đến giữa thế kỷ XXI xác định lấy công hữu làm chủ thể bên cạnh các loại hình sở hữu khác cùng tồn tại, phát triển, phân phối theo lao động là chủ thể.
Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá chú trọng phát huy giá trị tinh hoa văn hóa dân tộc, bản lĩnh và trí tuệ con người Việt Nam, truyền thống của giai cấp công nhân, vai trò xung kích, đi đầu của đội ngũ tri thức và doanh nhân Việt Nam. Đảng ta xác định con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và là động lực, nguồn lực cho sự phát triển và thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Đảng Cộng sản Trung Quốc chủ trương tập trung tạo động lực, phát huy tinh thần dân tộc và tập hợp sức mạnh quốc gia trong hiện đại hóa.
Đảng ta chủ trương sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thực hiện theo 02 giai đoạn từ này đến năm 2045. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, cơ bản đạt được các tiêu chí của nước công nghiệp, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; trở thành nước phát triển, có thu nhập cao, thuộc nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu khu vực châu Á, từ năm 2045. Trong lý luận về hiện đại hoá kiểu Trung Quốc từ nay đến năm 2049, Đảng Cộng sản Trung Quốc đề ra chiến lược “2 bước đi” từ 2020 - 2050 xây dựng Trung Quốc phấn đấu trở thành nước mạnh, hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa, giàu có, văn minh, hài hòa, tươi đẹp./.
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011).
2. Đảng Cộng sản Việt Nam, (2022), Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
3. Phát biểu của đồng chí Vương Nghĩa Quốc - Phó Trưởng ban Nghiên cứu Giáo dục Chính trị và Pháp luật, Trường Đảng tỉnh uỷ (Học viện Hành Chính Sơn Đông – Trung Quốc) về “Hiện đại hoá kiểu Trung Quốc” tại Hội thảo giữa đại diện Lãnh đạo và cán bộ chủ chốt Trường Chính trị thành phố Đà Nẵng với Học viện Hành Chính Sơn Đông, tháng 8/2023.
4. Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021 - 2030.
ThS. Phan Thị Mỹ Dung
Trưởng Khoa Xây dựng Đảng
Các bản tin trước:
17:09 | 24/10/2023 174
10:46 | 23/10/2023 241
10:45 | 20/09/2023 194
08:41 | 14/09/2023 265
Các bản tin tiếp theo:
14:21 | 27/11/2023 10597
16:29 | 05/12/2023 1341