Thành phố Đà Nẵng

HỆ THỐNG TỔ CHỨC

Cổng thông tin Chính phủ
Văn bản pháp quy
Biểu mẫu

Liên kết

Thống kê truy cập

Lượt truy cập:2.724.768
Hôm qua:1.175
Hôm nay:1.128

Tìm kiếm thông tin

Tìm kiếm

Đăng nhập

Tên đăng nhập:
Mật khẩu:
Đăng nhập với vai trò


Đăng nhập

Bài viết chuyên đề

Từ quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua khen thưởng đến việc tổ chức phong trào thi đua khen thưởng hiện nay ở nước ta.

16:47 | 30/12/2022 1021

Từ quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua khen thưởng đến việc tổ chức phong trào thi đua khen thưởng hiện nay ở nước ta.

Phan Thị Mỹ Dung

Khoa Xây dựng Đảng

Theo Mác và Ănghen, con người sống trong xã hội luôn có tiếp xúc với nhau nên tất yếu nảy sinh thi đua, vì thế thi đua là một tất yếu khách quan đồng thời là hoạt động có ý thức của con người. Trong quá trình con người làm việc cùng nhau, do sự tiếp xúc xã hội trong quá trình lao động sản xuất làm nảy sinh hiện tượng thi đua. Trong học thuyết của mình, khi bàn về quá trình tổ chức xã hội, Mác phân tích rất sâu yếu tố thi đua và vai trò của thi đua đối với sự hoàn thiện của mỗi cá nhân và cộng đồng; xem thi đua là động lực để thúc đẩy tính tích cực hoạt động của cá nhân và cộng đồng.

Nói về bản chất, nội dung của thi đua xã hội chủ nghĩa, theo C.Mác- Ph.Ănghen: “Thi đua nảy nở trong quá trình hợp tác lao động, trong hoạt động chung của con người, làm tăng thêm nghị lực riêng của từng cá nhân và cả cộng động, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển”[1]. Chính điều này mà theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, nếu cạnh tranh trong chế độ tư bản chủ nghĩa- là sự cạnh tranh giữa các cá nhân riêng lẻ với nhau, sự tranh đua giữa tư bản với tư bản, giữa lao động với lao động,…thì thi đua như nói ở trên là đặc trưng riêng có trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Vậy về bản chất, thi đua theo quan điểm chủ nghĩa Mác- Lênin, là hoạt động tất yếu nảy sinh trong quá trình hợp tác lao động, hoạt động chung của con người, nó làm tăng tính tích cực và sức mạnh ý chí, nghị lực của mỗi cá nhân và cộng đồng. Thi đua diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi, với sự tham gia rộng rãi của các cá nhân, cộng đồng thuộc mọi thành phần, lứa tuổi trên tất cả các lĩnh vực hoạt động, được tổ chức, có mục đích góp phần thực hiện các mục tiêu xã hội. Trên tinh thần tự nguyện, tự giác, thi đua trở thành các thành phong trào cách mạng thì sự lan tỏa của thi đua ngày càng rộng lớn. Dưới chế độ xã hội càng dân chủ thì quy mô thi đua, mức độ lan tỏa của thi đua càng mạnh mẽ, hiệu ứng xã hội mà thi đua mang lại càng rộng, càng sâu. Nhờ có thi đua mà các quá trình hoạt động, lao động sản xuất của con người ngày càng đem lại kết quả cao, đời sống con người ngày càng tốt.

Thực tiễn cách mạng Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược giành độc lập cho dân tộc và đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, xây dựng và phát triển kinh tế- xã hội, đưa đất nước đi lên con đường chủ nghĩa xã hội cho thấy, cũng nhờ thi đua, qua tổ chức hàng trăm phong trào thi đua từ quy mô lớn đến nhỏ, cách mạng nước ta đã tập hợp được các nguồn lực vô cùng quý giá, tạo ra sức mạnh để đánh thắng giặc, phát triển đất nước phồn vinh hạnh phúc như ngày hôm nay. Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh có cách tiếp cận thi đua hết sức dung dị dễ hiểu mà vô cùng sâu sắc, Người cho rằng: Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và xem thi đua là một tiêu chí để đánh giá mức độ đóng góp của mỗi cá nhân và cộng đồng, để từ đó Người khẳng định một cách thuyết phục rằng: “Những người thi đua là những người yêu nước nhất.”[2].

Theo Từ điển tiếng Việt: “Thi đua là cùng nhau đem hết tài năng, sức lực ra nhằm thúc đẩy lẫn nhau đạt thành tích tốt nhất trong chiến đấu, sản xuất, công tác hoặc học tập”[3]. Trong định nghĩa này, thi đua có hai yếu tố quyết định đặc trưng xã hội chủ nghĩa, phân biệt thi đua xã hội chủ nghĩa với cạnh tranh trong xã hội tư bản, ở chỗ: Cách thức thi đua là cùng nhau và mục tiêu của thi đua nhằm thúc đẩy lẫn nhau. Như vậy, thi đua là hoạt động của mọi người, ai cũng có và tiến hành cùng nhau và cần thiết bởi thúc đẩy lẫn nhau. Chính ở đặc điểm này mà thi đua có vai trò hết sức quan trọng được xem là một phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản cũng như là một công cụ để Nhà nước quản lý và điều hành xã hội. Và xét ở phương diện văn hóa, thi đua chính là biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới, phát triển toàn diện con người. Lênin coi thi đua là đòn bẩy mạnh mẽ của tiến bộ kinh tế - xã hội. Vì vậy theo Lênin, nhiệm vụ của đảng khi có chính quyền, tức là đảng cầm quyền, cùng với nhà nước của mình phải tổ chức thi đua. Và lãnh đạo, tổ chức phong trào thi đua phải là những cán bộ ưu tú. Về điều này, trên cương vị lãnh đạo Đảng và chính quyền Xô Viết, Lênin chỉ ra thông qua thi đua mà đạt mục đích công tác cán bộ. Thi đua còn là cách thức xây dựng bộ máy cán bộ của đảng và nhà nước. Qua quá trình tổ chức, phát động phong trào thi đua xã hội chủ nghĩa, những người có đức, có tài thực sự sẽ được đề bạt vào những chức vụ cao trong bộ máy quản lý của Nhà nước. Tính nhân văn của thi đua, đặc trưng của thi đua xã hội chủ nghĩa được thể hiện rất thuyết phục ở chính nội dung này.

Với những đặc điểm tính chất trên, thi đua theo quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là thi đua xã hội chủ nghĩa, mang bản chất chế độ xã hội mà trong đó mỗi người vì mọi người và mọi người vì mỗi người. Thi đua xã hội chủ nghĩa ra đời trên cơ sở lao động tập thể, những quan hệ tương trợ và hợp tác, đoàn kết. Thi đua không phải chỉ là tìm ra nhân tố mới còn là hoạt động nâng cao trình độ văn hóa, và trình độ sinh hoạt tinh thần của mọi người, giúp đỡ những người còn chậm tiến. Tuy nhiên, thi đua như thế sẽ vô cùng ý nghĩa khi nó được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của cá nhân và cộng đồng như Điều 3, Luật Thi đua, khen thưởng hiện hành: “Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Thi đua và khen thưởng có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng. Lênin cho rằng, thi đua là trường học giáo dục chính trị lao động và đạo đức cho nhân dân lao động. Cách tiếp cận thi đua của Lênin như vậy đã bao hàm mặt thứ hai không thể tách rời với thi đua, đó là khen thưởng. Qua thi đua để tìm ra nhân tố mới, tích cực, điển hình để phát huy, nhân rộng mà khâu tiếp theo vô cùng quan trọng đó là trước hết phải khẳng định nhân tố mới đó bằng nhiều hình thức: ghi nhận, biểu dương, tôn vinh. Hay nói khác đi, đó là khen thưởng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra mối quan hệ biện chứng giữa hai mặt này: Thi đua là gieo trồng, khen thưởng là gặt hái.

Từ cơ sở lý luận về thi đua khen thưởng như đề cập ở trên, công tác thi đua khen thưởng của Đảng và nhà nước ta tù khi Đảng ra đời lãnh đạo cách mạng đến nay đã đạt được nhiều kết quả quan trọng và to lớn. Trước hết là việc ban hành các văn bản chính sách tạo cơ sở pháp lý thực hiện công tác thi đua khen thưởng. Từ sau Lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1948 đến nay, nhà nước đã xây dựng thể chế và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, như: Luật Thi đua khen thưởng ra đời năm 2003, được sửa đổi, bổ sung qua các 2013 và năm 2022, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2024. Chỉ thị số 39-CT/TW của Bộ Chính trị ngày 21/5/2004 “Về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến”; Chỉ thị số 34- CT/TW ban hành ngày 07/4/2014 “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua khen thưởng”. Phát huy vai trò của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong sửa đổi bổ sung những nội dung phù hợp tình hình thực tế nhằm đưa công tác thi đua khen thưởng đi vào thực chất, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng. Nhờ công tác lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời, hoạt động thi đua khen thưởng ngày càng thiết thực, hiệu quả, có nhiều đổi mới, sáng tạo về nội dung. Đặc biệt, công tác tổ chức bài bản, hình thức phong phú, tiêu chí và nội dung rõ ràng, đi vào những nội dung thiết thực, điển hình như: “Dân vận khéo; “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”; các cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; “Nông dân thi đua xây dựng nông thôn mới”, “Nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững” “Nông dân tham gia bảo đảm quốc phòng – an ninh”; “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tham nhũng, chống các tệ nạn xã hội” công nhân “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”; giáo dục “Thi đua dạy tốt, học tốt”cán bộ, công chức “Trung thành, sáng tạo, tận tụy, gương mẫu”; “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”; “Cựu chiến binh gương mẫu”; thanh niên với các phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế- xã hội và bảo vệ Tổ quốc”,“Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”; công an “Thi đua quyết thắng”; “Công an nhân dân học tập, thực hiện sáu điều Bác Hồ dạy”; “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”;… Theo số liệu thống kê, từ năm 2015-2020, bên cạnh việc tuyên truyền, biểu dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến, Ban thi đua khen thưởng Trung ương đã thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch nước khen thưởng hơn 498.000 trường hợp, trong đó gần 7% khen thưởng cống hiến, hơn 20% khen thưởng người trực tiếp lao động, sản xuất, học tập, công tác.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vấn đề hiện nay trong công tác khen thưởng của Đảng, Nhà nước ta, có thể thấy cần tập trung ở 2 nội dung sau:

Thứ nhất, việc biểu dương khen thưởng tại một số địa phương, cơ quan, chưa kịp thời, chính xác. Tính khách quan, công bằng, minh bạch có nơi, có lúc chưa bảo đảm, dẫn đến tình trạng khen thưởng và đề nghị khen thưởng chưa đúng người, chưa đúng việc. Biểu hiện thiếu công tâm trong khen thưởng còn gây ảnh hưởng tâm lý người lao động sản xuất trực tiếp và nhân viên cấp dưới. Hệ quả lớn đáng lo ngại là mất động lực phấn đấu cũng như tạo tâm lý không tích cực tham gia các phong trào thi đua. Đây có thể nói là tác hai rất lớn, ảnh hưởng đến chất lượng, năng suất, hiệu quả công việc, lao động sản xuất, làm chậm lại quá trình phát triển.

Thứ hai, việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, để có biện pháp giúp đỡ thúc đẩy thi đua đối với những cá nhân, tập thể chưa có kết quả tốt còn hạn chế, chưa thường xuyên.

Hiện nay, thực hiện Quyết định số 1478/QĐ-TTg ngày 28/11 Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch triển khai Phong trào thi đua “Đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”, từ Trung ương đến cơ sở thực hiện phong trào thi đua nhằm góp phần sử dụng nguồn lực hiệu quả đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Vận dụng quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ chí minh, quan điểm đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam, nhằm phát huy tối đa vai trò của công tác thi đua khen thưởng để thực hiện tốt các mục tiêu thi đua hiện nay, cần dẩy mạnh thực hiện một số biện pháp sau:

1. Nâng cao nhận thức, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị- xã hội đối với công tác thi đua khen thưởng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Trong đó, tập trung vào 3 nội dung:

Một là, thường xuyên tuyên truyền, giáo dục về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác thi đua khen thưởng cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. 

Hai là, bồi dưỡng, xây dựng và nhân rộng điển hình tiên tiến.

Ba là, hai mặt thi đua khen thưởng gắn bó chặt chẽ, quan hệ biện chứng với nhau.

2. Tổ chức tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng cho cán bộ làm công tác thi đua khen thưởng, theo hướng nhấn mạnh:

-  Chú trọng căn cứ khoa học và thực tiễn trong xây dựng tiêu chí thi đua, đảm bảo rõ ràng, thiết thực, cụ thể, khả thi, gắn với yêu cầu nhiệm vụ.

- Nâng cao chất lượng hiệu quả công tác tổ chức, triển khai phong trào thi đua trên thực tế đảm bảo mục đích thi đua khen thưởng là thúc đẩy lẫn nhau cùng phát triển.

3. Có chính sách cán bộ đúng đắn đối với đội ngũ cán bộ làm công tác thi đua.

- Lựa chọn, tuyển dụng, bố trí cán bộ làm công tác thi đua có kiến thức chuyên môn vững, thâm niên công tác, có phẩm chất đạo đức tốt, đặc biệt am hiểu khoa học nhân văn, khoa học về con người, về xã hội, về quản lý nhà nước.

- Nghiên cứu xây dựng chế độ đãi ngộ thỏa đáng với người có nhiều thành tích trong công tác thi đua.

4. Cần tiếp tục tuyên truyền sâu rộng trong toàn xã hội về quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chủ trương, đường lối của Ðảng, Luật thi đua khen thưởng sửa đổi năm 2022 và các văn bản hướng dẫn thi hành; chính sách, pháp luật của Nhà nước về thi đua khen thưởng. Tạo chuyển biến nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác thi đua khen thưởng, trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của chính bản thân mỗi cán bộ công chức viên chức và người lao động đối với công tác này.

Như vậy, thi đua khen thưởng là hoạt động tất yếu trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhà nước Việt Nam, vì vậy cần có nhận thức đúng về cơ sở khoa học, bản chất cách mạng của công tác thi đua khen thưởng, sự nỗ lực ý chí thực hiện tốt hệ thống các giải pháp đang được Đảng và Nhà nước ta đề xuất hiện nay. Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước ta hiện nay, làm thế nào để phát huy tối đa yếu tố nguồn lực con người. Để làm được điều đó, môt trong những giải pháp tối quan trọng là thúc đẩy tính tích cực lao động, học tập, làm việc của tất cả mọi người. Trong đó, khen thưởng là một trong những biện pháp hứu hiệu. Vì vậy, khi nhận định về vai trò của thi đua, nhấn mạnh mặt khen thưởng sao cho hiệu quả để thực sự thúc đẩy phong trào thi đua, Nguyên Tổng Bí thư Trường Chinh đã cho rằng: “Khen thưởng là một vấn đề thuộc phạm trù khoa học xã hội. Công tác khen thưởng cũng như trừng phạt là một vấn đề phát sinh và tồn tại trong quá trình phát sinh, phát triển con người. Giai cấp thống trị sử dụng nó như là một vũ khí để duy trì quyền lực thống trị của mình”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia, 1996, tr. 406.
2. Bộ Chính trị (2020), "Tài liệu phục vụ Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 07/4/2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới công tác thi đua khen thưởng và triển khai nhiệm vụ công tác thi đua khen thưởng năm 2020 của Hội đồng Thi đua – Khen thưởng Trung ương", tổ chức ngày 06/01/2020.

3. Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Thi đua, khen thưởng năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2013, năm 2021, Hà Nội.

4. Bộ Chính trị (2004), Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 21/5/2004 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến”.

5. Bộ Chính trị (2014), Chỉ thị số 34- CT/TW ngày 07/4/2014 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”.

 

 

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia, 1996, tr. 406

[3] Hoàng Phê chủ biên - Từ điển tiếng Việt - Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1988, tr. 967.

 

Các bản tin trước:

Các bản tin tiếp theo: